Het Lauwersmeer geniet veel faam vanwege de vogels, maar ook de vele orchideeën maken het tot een bijzonder gebied. Er zijn zo’n twaalf verschillende soorten aanwezig.
Eén van de eerste, die gaat bloeien en gelijk ook de meest algemene in het Lauwersmeer is de rietorchis, de dactylorhiza praetermissa. Hij verschijnt in de tweede helft van mei en kleurt sommige velden paars. Ook in de rest van Nederland is het een veel voorkomende soort, vooral aan de kust.
De gevlekte orchis, dactylorhiza maculata, hoort tot dezelfde familie van de handekenskruiden. Je kan hem herkennen aan de lancetvormige bladeren met de vele vlekken. De middenlob van de bloem is niet langer dan de zijlob. Hij bloeit in dezelfde tijd als de rietorchis.
Orchideeën herkennen is niet gemakkelijk, omdat de verschillen soms klein zijn. Bovendien komen er mengvormen voor, de hybriden. Dit is de vleeskleurige orchis, dactylorhiza incarnata, die sterk op de rietorchis lijkt, maar meestal is hij lichter van kleur. Kenmerkend zijn de lancetvormige niet gevlekte bladeren, die minstens tot aan de onderste bloemen reiken. De zijlobben zijn naar achteren geslagen. Hij heeft een holle stengel. De bloei is eind mei, begin juni.
De brede orchis, dactylhoriza majalis ,ook wel breedbladige orchis genoemd, is net als de rietorchis, paars van kleur. Kenmerkend zijn de grote ronde vlekken op de brede en vaak gekrulde bladeren,die de stengel omvatten. Het is een vroege bloeier, evenals de rietorchis.
De grote keverorchis is in tegenstellingtot de meeste orchideeën, niet erg opvallend gekleurd. Hij heeft een aardige schutkleur in de vaak groene omgeving, maar hij valt op in het veld vanwege zijn lengte. Aan de voet van de stengel heeft hij twee generfde eivormige bladeren. Hij bloeit in dezelfde tijd als de rietorchissen.
De bijenorchis is een bijzondere in het Lauwersmeer. In 2010 is er voor het eerst eentje gesignaleerd. Noordelijker komt hij nauwelijks voor. Vanwege de tekening op de lip, die met enige fantasie op een bij lijkt, wordt ze wel als één van de mooiste soorten beschouwd. Deze plant bestuift zichzelf. Je kan de beige stuifmeelklompjes boven de lip zien zitten.
Als de rietorchissen in de loop van juni zijn uitgebloeid, verschijnent de moeraswespenorchis. Deze wit gekleurde orchidee is in groten getale aanwezig, al is het iets minder dan de de rietorchis. Hij is niet zo groot. Ze staan vaak in groepen bij elkaar, omdat ze met wortelstokken zijn verbonden. Erg mooi om eens eentje van dichtbij te bekijken. Je kan er wel een paar weken van genieten, want net als veel andere soorten, bloeit de moeraswespenorchis vrij lang.
De grote muggenorchis is een sierlijke slanke orchidee, lila/licht paars van kleur. Met smalle lancetvormige bladeren. Hij is vrij zeldzaam in Nederland en een nogal bedreigde soort.
De brede wespenorchis wordt bestoven door wespen en dankt daaraan zijn naam. Het is één van de meest voorkomende soorten in Europa. Ook in Nederland vrij algemeen. Het is een vrij forse orchidee, maar valt toch niet erg op door zijn gedempte kleur. Hij bloeit in juli/augustus.